2018 yılında 6.8 olarak kayıtlara geçen ihracat gelirindeki düşüş durmuyor! Türk Doğaltaş Sektörü, 2019’un ilk 8 ayını da yüzde 5’lik kayıpla tamamladı. Ocak-Ağustos 2019 döneminde toplam 4 milyon 609 bin 826 ton doğaltaş ihraç eden Türkiye’nin kasasına 1 milyon 202 bin 387 dolar girdi.
Hesaplar, hayaller, hedefler… 2017 yılının sonunda Türk Doğaltaş Sektörü’nde yakalanan ivme, ihracat rakamlarına yansıyan 13,4’lük büyüme, 2 milyar dolar barajının aşılması bambaşka bir tabloyu getirmişti önümüze. Marble Trend olarak 2017 yılına “Yeniden yükseliş dönemi” demiş, sektör yetkililerinin de yeni hedef olarak çıtayı 2.5 milyar dolar barajına yükselttiklerini belirtmişti. Ancak özellikle Mayıs 2018’den itibaren başlayan düşüş, adeta sektörün karşısına hiç de hesapta olmayan bir tablo çıkardı. 2018 yılı sonunda 6.8 olarak kayıtlara geçen gelir kaybı, 2019’un ilk yarısında da frenlenemedi.
Son 8 yılın en düşük ikinci rakamı
Ocak-Ağustos 2019 döneminde Türk Doğaltaş Sektörü, 2018’in aynı dönemine oranla yüzde 5.01 oranında gelir kaybetti. Türkiye, 8 aylık dönemde 4 milyon 609 bin 826 ton doğaltaş ihraç ederken 1 milyon 202 bin 387 dolarlık girdi sağladı. İhraç edilen doğaltaş miktarının da, 2018’e oranla yüzde 6 azaldığının altını çizelim. Ayrıca bir istatistik daha verelim. Son 8 yılın 8 aylık verilerini incelediğimizde, 1 milyon 202 bin dolarlık ihracat gelirinin, 2016’nın ardından ulaşılan en düşük rakam olduğunu görüyoruz.
Başrolde yine Çin
Gelelim ihracattaki düşüşün analizine… Tabii bu noktada karşımıza ilk olarak Çin pazarındaki sorunlar çıkıyor. Türk Doğaltaş Sektörü’nün en büyük müşterisi olan Çin’de yaşanan daralma, maalesef hız kesmeden devam ediyor. Türkiye’nin 2019’un ilk 8 ayında Çin’den elde ettiği kazanç, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 13 oranında azaldı. Türk Doğaltaş Sektörü, 2 milyon 215 bin 570 ton doğaltaş ihraç ettiği Çin’den, 454 milyon 737 bin dolar kazanç sağladı. Çin pazarı ile ilgili daha detaylı analizi, dergimizin devam eden sayfalarında bulabilirsiniz.
Bloktaki düşüş yüzde 10.8
Çin ile başladık, blok pazarının genel istatistikleriyle devam edelim. Dünyanın en büyük blok mermer alıcısı Çin’deki yüzde 13’lük gelir kaybı, doğal olarak blok pazarının geneline de yansıyor. Türkiye’nin blok mermer ve traverten ihracatında, 2019’un ilk 8 aylık periyodu yüzde 10.8’lik bir gelir kaybıyla noktalandı. 2 milyon 878 bin tonluk blok satışı karşılığında kasamıza giren rakam 558 milyon 57 bin dolar olarak kayıtlara geçti. Bir başka deyişle Türkiye’nin doğaltaş ihracatındaki düşüşün ana nedeni blok pazarındaki kayıp oldu.
Hindistan gelişmeye devam
Blok pazarının ikinci önemli oyuncusu ise Hindistan… Kimileri 2 yıl önce ihracata uygulanan kotaların kalkmasının ardından Hindistan’ın “İkinci Çin” olacağı öngörüsünde bulunmuştu. Ancak Hindistan farklı bir pazar. Çin seviyesine gelmesi çok zor görünüyor ancak bu ülkedeki gelirin istikrarlı bir büyüme göstermesi de altı çizilmesi gereken bir nokta. Türk Doğaltaş Sektörü’nün, Hindistan pazarından kasasına giren rakam, 2019’un ilk 8 ayında da yüzde 9.5 oranında artış gösterdi. 298 bin 900 tonluk doğaltaş ihracatı karşılığında, Türk Doğaltaş Sektörü’nün kazancı 57 milyon 982 bin 640 dolar oldu.
Satış yüzde 7 arttı, kazanç yerinde saydı!
Blok pazarındaki bu sıkıntı, ister istemez gözleri işlenmiş mermer pazarına çeviriyor. Ancak işlenmiş mermer pazarı da kelimenin tam anlamıyla yerinde sayıyor. Öyle ki, 2018’in ilk 8 aylık dönemi ile 2019’un aynı dönemi arasındaki kazanç farklı sadece ve sadece 22 bin dolar fark var! 2018’de 1 milyon 68 bin tonluk doğaltaş ihracatı karşılığı 455 milyon 113 bin dolar kazanan Türkiye, 2019’un ilk 8 ayında 1 milyon 146 bin ton işlenmiş mermer satarak 455 milyon 135 bin 961 dolar kazanç elde etti. Bir başka ifadeyle, sattığımız ürün miktarı yüzde 7.26 artarken kazanç yerinde saydı!
ABD’de kayıp yüzde 6.5
İşlenmiş mermer pazarının en önemli oyuncusu alan ABD ile devam edelim. Türk Doğaltaş Sektörü’nün ABD pazarından elde ettiği gelir 2019’un ilk 8 ayında yüzde 6.56 oranında düşüş gösterdi. ABD’ye ihraç edilen 423 bin 504 ton doğaltaş karşılığında Türkiye’nin kazancı 184 milyon 144 bin 704 dolar olarak kayıtlara geçti. Ancak burada da önemli bir detay söz konusu. ABD’ye sattığımız işlenmiş mermer miktarındaki yüzde 4.6’lık artışa karşın gelirin azaldığını belirtmek gerekiyor.
Arabistan’da hareket var
Peki ABD pazarındaki gerilemeye karşın, işlenmiş mermer gelirinin en azından sabit kalmasının sırrı ne? Bu noktada cevap olarak Arap pazarını belirtmek yeterli. Özellikle Suudi Arabistan pazarındaki yüzde 15.5’lik büyümenin, şu sıkıntılı dönem için önemli bir kazanım olduğunu söyleyebiliriz. Suudi Arabistan’dan 2019’un ilk 8 ayında 76 milyon 386 bin 108 dolar girdi sağlayan Türk Doğaltaş Sektörü, İsrail pazarında da yüzde 10.9’lük büyüme gösterdi.
Fransa ve İtalya’ya dikkat
İhracat rakamlarını okurken 2 Avrupa ülkesine de dikkat çekmek gerekiyor. Öncelikle Fransa… 2016’dan bu yana adım adım büyüyen Fransa pazarındaki hareketlilik sürüyor. Türkiye’nin en fazla doğaltaş ihraç ettiği ülkeler sıralamasında 2017’de 8. durumda yer alan Fransızlar, İsrail, Irak ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni geçerek 5. sıraya tırmandı. Aynı şekilde İtalya’ya blok satışından elde ettiğimiz gelir de artmaya devam ediyor. 2019’un ilk 8 ayında İtalya’ya blok satışından kasamıza giren rakam yüzde 24.7 artış gösterdi.
2023 hedefleri çok uzakta
Ve son olarak büyük resme bakmakta fayda var. Türkiye’nin önünde önemli bir dönemeç var. 2023 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılını kutlayacağız. Bilindiği gibi 100. yıla dair ciddi hedefler belirlendi. Gerek hükümet, gerekse sektör kuruluşları tarafından madencilik sektörü için dile getirilen hedef 15 milyar dolar ihracat geliriydi. Bu rakamın 6 milyar dolarlık bölümünün de doğaltaş ihracatından karşılanması öngörülüyordu. Ancak gelinen noktada, 2023 hedeflerinin doğaltaş sektörü için çok uzakta olduğunu kabul etmek gerekiyor. Bakalım sektör, 6 milyar dolarlık hedefe ne kadar yaklaşabilecek?