Aralık 2008… Tam 14 yıl önce… Dönüp geriye baktığımızda hayli uzak… Hatta o kadar uzak ki, doların 1.5 TL olduğu günler! Türk doğaltaş sektörünün 2008 yılı ihracat rakamlarında ABD zirvede… Yıllık 307 milyon 654 bin dolarlık getiri ile… Adım adım büyüyen Çin, 296 milyon 430 bin dolarla hemen ikinci sırada… 2008 bir devrin sonu oluyor… 2009 ile birlikte Türk doğaltaş sektörünün en büyük müşterisi kıvamına gelen Çin, ABD’den bayrağı devralıyor. 2022’ye kadar da arkasına bakmıyor. Türkiye’nin Çin pazarından elde ettiği gelirin 1 milyar dolar barajına yaklaştığını da görüyoruz, pandemi ile birlikte durma noktasına gelişini de. Ama hep zirvede Çin… Taa ki 2022’ye kadar. 2022 bir devrin sonu oluyor, bayrak yeniden el değiştiriyor.
Ocak-Mayıs 2022 dönemini incelemeye genel rakamlardan başlayalım… 2021’i yüzde 20.54’lük bir büyüme ile kapatan Türk doğaltaş sektöründe 2022’nin ilk 5 ayında satılan ürün miktarı yüzde 5.32 azalmasına karşın kazancını yüzde 3.38 oranında artırdı. 373 bin 877 tonluk doğaltaş ihraç eden Türkiye, kasasına 147 milyon 707 bin 33 dolar koydu. Ürün miktarındaki düşüşü ise, son 3 yılda blok satışı yerine işlenmiş ürün satışının ağırlık kazanmaya başlamasıyla açıklamak mümkün. Bir başka ifadeyle, daha ağır yerine daha yüksek fiyatlı satış öne çıkmaya başlıyor.
Dönelim lidere… Amerika Birleşik Devletleri pazarında 2021’i yüzde 42.2’lik bir büyüme ile kapatmıştık. Dünya devine olan doğaltaş ihracatımız, 2022’nin ilk 5 ayında da pozitif ivmesini korudu. 438 bin 19 tonluk doğaltaş ihracatı gerçekleştiren Türkiye, ABD’den 212 milyon 104 bin 738 dolar girdi sağladı. Satılan ürün miktarı, 2021’in ilk 5 ayına oranla yüzde 8 artarken, kazançtaki büyüme yüzde 21.1 olarak kayıtlara geçti. Yani ABD pazarında hem kazancımız hem de ton başına gelirimiz artış gösterdi.
Ve Çin… 2021 yıl sonu rakamları Çin pazarında yüzde 13.9’luk bir büyümeyi işaret ediyordu. Ancak sektördeki ziyaretlerimizde, sohbetlerimizde yılın ikinci yarısından itibaren Çin’de ciddi bir yavaşlama olduğu, bu tablonun da 2022 rakamlarına yansıyacağı öngörüsü ile karşılaşmıştık. Maalesef öyle de oldu. 2022 Çin pazarında sert bir düşüşle başladı. Yılın ilk 5 ayında Çin’den elde ettiğimiz gelir yüzde 38.6 azalırken, satılan ürün miktarındaki düşüş de yüzde 39.8 olarak kayıtlara geçti. Çin’e sattığımız 800 bin 322 tonluk blok mermer karşılığında Türkiye’nin kazancı 162 milyon 615 bin dolar oldu. Geçtiğimiz yılın aynı dönemine oranla, gelir kaybının 103 milyon dolar olduğunun altını çizelim.
Blok pazarının Çin’den sonraki ikinci önemli durağı Hindistan’da ise olumlu bir tablo söz konusu. 2021’de yüzde 55’lik gelir artışının yaşandığı bu kritik durakta, 2022’nin ilk 5 ayına yansıyan büyüme yüzde 48.5 oldu. Ocak-Mayıs 2022 döneminde Hindistan’a 266 bin 434 tonluk blok mermer satışı gerçekleştiren Türk doğaltaş sektörü, kasasına 40 milyon 828 434 dolar koydu. Geçtiğimiz yılın aynı dönemine oranla yaklaşık 13 milyon dolarlık bir gelir artışı olduğunu belirtelim. 2021’i Hindistan pazarında 95.4 milyon dolarlık kazançla kapatan Türkiye, 100 milyon dolar barajını aşmaya doğru ilerliyor.
Ve değişen dengeler… Türk doğaltaş sektöründe işlenmiş ürün ihracatının ağırlığı artmaya devam ediyor. İşlenmiş mermer ihracatımız Ocak-Mayıs 2022 döneminde, geçtiğimin yılın aynı dönemine oranla yüzde 27.78 oranında artış gösterdi. Ürün satışındaki artış ise 18.47 olarak kayıtlara geçti. 919 bin 928 tonluk işlenmiş mermer ihraç eden Türkiye, 388 milyon 774 bin dolarlık girdi sağladı. Traverten pazarında ise satılan ürün miktarı yüzde 4.56 düşüş göstermesine karşın, kazanç yüzde 4.8 oranında arttı. 373 bin 877 tonluk işlenmiş traverten ihracatı karşılığında kazanç 147 milyon 707 bin dolar olarak kayıtlara geçti.
İşlenmiş ürün satışı artarken, blok satışı da gerilemeye devam ediyor. 2022’nin ilk 5 ayı blok pazarı için hayli sıkıntılı geçti. Ocak-Mayıs 2021 dönemine oranla Türkiye’nin elde ettiği gelir yüzde 26 oranında gerilerken, satılan ürün miktarı da yüzde 20.6 azaldı. 1 milyon 352 bin 954 tonluk blok mermer ihracatı karşılığında kazanç 235 milyon 711 milyon dolarak olarak kayıtlara geçti. Mısır, İtalya ve Vietnam’a blok ihracatındaki artışın da altını çizelim.
Son olarak dikkat çeken pazarlara bakalım… İsrail pazarındaki büyüme devam ediyor. 2021’in Türkiye’nin en çok ihracat gerçekleştirdiği ülkeler sıralamasında 6. basamakta kapatan İsrail, 2022’nin ilk 5 ayında 4. sıraya çıktı. İsrail pazarı yüzde 19 büyürken, Almanya yüzde 53, Birleşik Arap Emirlikleri yüzde 78.4, Avustralya yüzde 22.1, İtalya yüzde 61.9’luk büyüme oranlarıyla Türkiye’nin yüzünü güldürdü. Savaş ortamındaki Rusya’dan elde ettiğimiz gelirin ise yüzde 136 artış göstermesi dikkat çekiciydi.
