Sıkıntılı geçen 2018 yılı sonunda Türk Doğaltaş Sektörü’nün ihracat geliri 3 yıl geriye gitti. 2017 yılına oranla yüzde 6.8 azalan ihracat geliri, 1 milyar 908 milyon dolar olarak kayıtlara geçti. Türkiye’nin en önemli pazarı olan Çin’de yaşanan sert düşüş, bu tablonun en büyük nedeni oldu.
Hayat böyle… Bir tarafta hayaller, hedefler, beklentiler… Diğer yanda gerçekler. Tıpkı Türk Doğaltaş Sektörü’nün 2018 yılı hikayesi gibi… 2017 yılında yakalanan yüzde 13,4’lük büyüme, ihracat gelirinin 2 milyar dolar barajını aşması, bu ivmeyle yeni hedef olarak 2.5 milyar doların belirlenmesi, ancak beklentilerin tam tersine kabus gibi geçen bir yıl. Ve bu yılın sonunda ortaya çıkan rakamlar. 2017’ye oranla yüzde 6.8 oranında düşen gelir, ihraç edilen 7 milyon 461 bin 683 ton doğaltaşa karşılık kasaya giren 1 milyar 908 milyon 306 bin dolar.
Çin’de kayıp yüzde 18.1
Peki bu tabloyu nasıl okumalıyız? Türk Doğaltaş Sektörü büyük beklentilerle girdiği bir yılda neden 2015 seviyesine geriledi? Tabii ki bu noktada Çin faktörünün altını çizmek gerekiyor. Türkiye’nin en büyük müşterisi olan Çin pazarında yaşadığı kriz, 2018 yılındaki düşüşün kuşkusuz ana nedeni. Çin’den 2017 yılında 945 milyon 660 bin 862 dolar gelir elde eden Türk Doğaltaş Sektörü’nün kasasına giren rakam, 2018’de 171 milyon dolar düşüşle 773 milyon 837 bin 525 dolar olarak kayıtlara geçti. Başka bir ifadeyle, Çin’den kazandığımız para yüzde 18.1 azaldı.
Temel sorun blok pazarı
Dünyanın en büyük blok mermer alıcısı Çin’de yaşanan bu kaybın, Türkiye’nin blok satışını etkilememesi de düşünülemez tabi. Sektörün, blok mermer satışından elde ettiği gelir de 2017 yılına oranla yüzde 14.37 azaldı. 2018 yılında toplam 5 milyon 43 bin 347 ton blok mermer ve traverten ihraç eden Türkiye, 947 milyon 179 bin 244 dolar girdi sağladı. Blok pazarında Çin’in dışında Vietnam pazarında da dikkate değer bir gerileme göze çarptı. Bu ülkeden elde edilen gelir yüzde 33.7’lik bir düşüşle 5 milyon 942 bin 232 dolar olarak kayıtlara geçti.
Hindistan adım adım
Türkiye’nin Çin’in ardından en fazla blok mermer sattığı ülke olan Hindistan pazarında ise adım adım ilerleyiş sürüyor. Türk Doğaltaş Sektörü, 2018 yılında Hindistan’dan elde ettiği geliri yüzde 6.37 oranında artırmayı başardı. Dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden olan Hint pazarına ihraç edilen 457 bin 733 tonluk doğaltaş karşılığında Türkiye’nin kasasına 90 milyon 236 bin dolar girdi. 2013 yılında 46 milyon dolar seviyelerinde olan Hindistan gelirinin, 100 milyon dolar barajını aşmasına az bir zaman kaldığını söylemek mümkün.
ABD, 300 milyon dolar sınırında
Peki ABD pazarında son durum ne? Türkiye’nin en fazla işlenmiş ürün ihraç ettiği ülke olan ABD’de mevcudu korumakla yetindiğini söyleyebiliriz. 2017’ye oranla ihracat gelirini yüzde 1.75 gibi çok küçük bir oranda artıran Türk Doğaltaş Sektörü, 300 milyon dolar barajına dayandı. Türkiye, 2018 yılında dünya devine ihraç ettiği 661 bin 676 ton ürün karşılığında 299 milyon 479 bin 152 dolar kazanç sağladı.
Orta Doğu pazarı durağan
ABD’nin ardından işlenmiş ürün pazarının bir diğer önemli oyuncusu da Suudi Arabistan. Ancak burada da tablo ABD’den farklı değil. Türkiye’nin Suudi Arabistan’dan elde ettiği gelir, 2018 yılında yüzde 1.28’lik artışla 105 milyon 894 bin 211 dolar oldu. Yakın ve Orta Asya genelinde en önemli artış İsrail’de göze çarptı. İsrail’den elde edilen gelir yüzde 12.2’lik artışla 60 milyon dolar barajının üzerine çıktı. Birleşik Arap Emirliklerine satılan taş miktarının yüzde 7.8 azalmasına karşın, kazancın yüzde 2.61 artış gösterdiğinin de altını çizelim.
Gelişmekte olan pazarlar
2018 yılının rakamlarını incelerken, gelişmekte olan bazı pazarlara da dikkat çekmek gerekiyor. Avustralya’da yüzde 11.4, Almanya’da yüzde 16.2, Katar’da yüzde 10.2, Fas’ta yüzde 54.5, Libya’da yüzde 147, Endonezya’da ise yüzde 31.3’lük gelir artışına imza atan Türk Doğaltaş Sektörü, pazarını çeşitlendirme çalışmalarını sürdürecek. Bakalım bu çalışmalar, 2019 yılında Türkiye’nin doğaltaş gelirini yeniden yükselişe geçirmek için yeterli olacak mı?
