2017 yılı sonu… Blok pazarının parıltılı günleri. Çin’e olan ihracatımız 1 milyar dolar sınırına dayanmış… 4 milyon 694 bin 148 tonluk blok satışı karşılığında Türk doğaltaş sektörünün kasasına 945 milyon 747 bin 288 dolar girmiş… Hatta Marble Trend’in 2018 Xiamen Özel Sayısı’na ‘Artık hedef 1 milyar dolar’ başlığını atmışız. Gelin görün ki, 2018’in başından itibaren Çin pazarında öyle bir düşüş başlamış ki, 2020’nin sonuna kadar durmak bilmeyen türden. Evet, 2021 ile birlikte ‘yeniden yükseliş dönemi’ başlamış gibi duruyor ancak, bu tabloyu büyük resimle birlikte değerlendirmekte de fayda var.
Kabus 2018’de başladı
Dediğimiz gibi, Çin pazarındaki duraklama, 2018’in özellikle ilk çeyreğinden sonra başladı. Çin’de stokların dolmasıyla ilişkilendiren oldu, ülkenin iç piyasasındaki yatırımlarla değerlendiren oldu… Gösterilen sebepler farklı farklıydı ancak net olan bir şey vardi ki, 2018 yılının sonunda Çin pazarı yüzde 18’lik bir gelir kaybına uğramıştık. Satılan ürün miktarı 3 milyon 951 bin 629 ton, kazanç da 773 milyon 837 bin 525 dolara gerilemişti. Bu durum, 2019 Xiamen Fuarı’nın da gündem maddelerinden biriydi. Herkesin birbirine sorduğu soru şuydu: 2018 yılı kötü geçti, ancak 2019’la birlikte işler toparlanır mı?
Büyükelçi’nin 2019 öngörüsü
Biz de 2019 Xiamen Fuarı’nı ziyaret eden Türkiye’nin Çin Büyükelçisi Abdülkadir Emin Önen’le yaptığımız röportajda bu merakımızı dile getirdik. Büyükelçi Önen, Çin’in iç piyasasında bir daralma olduğunu, 2018’de alınan bazı kararların hayata geçirildiğini ve bu kararların inşaat sektörünü de etkilediğini belirtmiş ve eklemişti: “2019 da zor bir yıl olacak. Ben 2020’yle birlikte bir hareketlenme bekliyorum…” Büyükelçi Önen 2019 öngörüsünde haklı çıktı. Türk doğaltaş sektörü, 2019 yılını da yüzde 10’luk bir kayıpla kapatıyordu. Satılan ürün miktarı 3 milyon 382 bin 305 tona, elde edilen gelir de 694 milyon 822 bin 551 dolara inmişti.
2020’nin kabusu Covid-19
2020’yle ilgili pozitif beklentilerin karşısına ise gözle görülmeyen, ama dünyayı neredeyse çaresiz kılan bir dev virüs dikiliverdi! Covid 19… Kuşkusuz, dünyayı kasıp kavuran pandemi ortamında, hele hele hastalığın ilk merkezi olarak öne çıkan Çin pazarının toparlanması mümkün değildi! Öyle de oldu. 2020 yılı sonunda yüzde 22’lik bir darbe daha aldı Türk doğaltaş sektörü. 2 milyon 656 bin 213 tonluk hammadde ihracatı karşılığında elde edilen gelir 540 milyon 017 bin 446 oldu. 2018 ve 2019’un ardından 2020 de hayaller ile başlayıp, can acıtan gerçeklerle noktalanmıştı.
4 yılda yüzde 42.9 küçülme
Gelelim büyük fotoğrafa… 1 milyar doları hedef aldığımız 2017 Aralık ayı ile “Buna da şükür” diyerek kapattığımız 2020 Aralık’ını kıyaslayacak olursak… 4 yıllık vadede Türkiye’nin Çin’e sattığı doğaltaştan elde ettiği gelir yüzde 42.9 azaldı. Satılan ürün miktarındaki gerileme de yüzde 43.4 oldu. Bir başka ifadeyde, 2017 Aralık ayına oranla Çin pazarındaki gelir kaybı 405 milyon 729 bin 842 dolar. Evet, 2021 ile birlikte ihracatta güçlü bir rüzgar esmeye başladı. Bakalım bu rüzgar, 4 yılda kaybettiklerimizin ne kadarını geri getirebilecek?